στην Κατερίνα
Η αλαζονεία αποτελεί ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό που μέμφεται σχεδόν κάθε θρησκεία, ενώ στην αρχαία Ελλάδα ταυτιζόταν με την ύβρη, δηλαδή την έλλειψη του μέτρου, την υπέρβαση του προσωπικού και ηθικού κώδικα που φέρει κανείς εντός του/της, σύμφωνα με τον Καντ. Η δε χριστιανική θρησκεία τη θεωρεί ως ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, το οποίο εξοβελίζεται από την αντίστοιχη αρετή της ταπείνωσης ή ταπεινοφροσύνης – δεν έχει σημασία η λέξη, καθώς η αρετή αποδίδεται και με τους δύο όρους. Ή μήπως έχει;
Εάν ανατρέξει κανείς σύντομα στο λεξικό του Τριανταφυλλίδη, θα δει πως ως ταπεινοφροσύνη ορίζεται η υποτίμηση του εαυτού ή η αίσθηση του μέτρου και της μηδαμινότητας κάποιου, ενώ η ταπείνωση δηλώνει τη μείωση της προσωπικότητας ή και την έλλειψη αλαζονείας.
Αυτού του είδους η χριστιανική ηθική έχει εμποτιστεί στην ελληνική κοινωνία, κατ’ αναλογία της προτεσταντικής ηθικής, η οποία, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Μαξ Βέμπερ, έχει γαλουχήσει το κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Ακούμε, λοιπόν, πολύ συχνά να απευθύνονται –ιδιαίτερα στις γυναίκες ή στα νεαρά παιδιά– συμβουλές, όπως «να μην το παρακάνεις», «να μην ξεχωρίζεις από τους άλλους», «να δέχεσαι ό,τι σου λένε», «να μην πετάς γλώσσα», «να έχεις χαμηλά το κεφάλι», νουθεσίες μιας κοινωνίας ελέγχου που σκοπό έχει να εμφυσήσει στις γυναίκες και στα υπό διαμόρφωση ακόμη παιδιά, όχι την έννοια του μέτρου και της ισορροπίας, αλλά της ταπείνωσης, δηλαδή της υποτίμησης της προσωπικότητας, ακριβώς για μην μπλέξει κανείς ποτέ σε «μπελάδες».
Γιατί, όμως, μεγαλώνοντας μας μαθαίνουν να μην έχουμε προσωπικότητα; Και τι είναι, τελικά, οι μπελάδες; Μήπως η ύπαρξη προσωπικότητας, η «αυθάδεια» και η «γλώσσα» μπορούν να μεταφραστούν και ως άρνηση ενός επιβεβλημένου συμβιβασμού, της κακομεταχείρισης, ή και ως διεκδίκηση μιας καλύτερης συμπεριφοράς; Μήπως, όμως, εν τέλει, μας μαθαίνουν να μην έχουμε άποψη ή να μη διεκδικούμε;
Γιατί, τελικά, φοβούνται μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι διεκδικούν μια ίση μεταχείριση, μια καλύτερη ζωή, τη διατήρηση της αξιοπρέπειάς τους ή και περισσότερες πολιτικές ελευθερίες, ενώ ως «μπελάδες» τείνουμε να εννοούμε την αναπόφευκτη σύγκρουση με τις δομές εξουσίας, όταν ζητάμε το αυτονόητο του σεβασμού της διατήρησης της προσωπικότητάς μας.
Έτσι λοιπόν, πέρα από όλα τα ετερόνομα συστήματα που επιβάλλουν κοινωνικές, έμφυλες και ταξικές διακρίσεις, θα πρέπει, κατά την άποψή μου, να αντιμετωπίσει κανείς το φίδι στοχεύοντας πρώτα απ’ όλα στο κεφάλι· δηλαδή στην κοινωνία ελέγχου που μεγαλώνει τα παιδιά της χωρίς φωνή, χωρίς δικαιώματα και χωρίς προσωπικότητα, αλλά χαίρεται για τα κατορθώματά τους στο εξωτερικό.
