Αφορμή για το άρθρο του παρόντος τεύχους είναι ένα σχόλιο που έκανε η δημιουργός αυτού του διαδικτυακού περιοδικού ή καλύτερα τόπου, η Αγλαΐα. Παραφράζοντάς τη, μου είπε σε μία μας φωνητική συνομιλία: «Τα καθολικά, αυτά είναι τα θέματα που μας αγγίζουν και μας αφορούν περισσότερο».
Γι’ αυτό θα τα ξαναπιάσουμε αυτά τα καθολικά, τα ανθρώπινα, όπως κάνουμε καθημερινά, αλλά δεν είμαστε εκεί να το δούμε και να το αντιληφθούμε. Σκοπός μου είναι να δημιουργηθεί λίγος χρόνος, όσος είναι αυτός της ανάγνωσης του άρθρου, έτσι ώστε να υπάρξει μία στάση για αναστοχασμό. Πάμε, λοιπόν.
Προσπαθώντας να τα ορίσουμε αυτά τα καθολικά, θα έλεγα ταπεινά πως είναι όλα αυτά τα θέματα-καταστάσεις ζωής που είναι αδιάσειστα κοινά στις ζωές των ανθρώπων. Συνήθως εμφανίζονται σε ζεύγη συμπληρωματικά: μοναξιά-συντροφιά, πόνος-χαρά, ελπίδα-απόγνωση, σχέση-χωρισμός, παρουσία-απουσία, ζωή-απώλεια. Αυτά τα ζευγάρια είναι πολλά και προσφέρουν μία μεγάλη γκάμα συναισθημάτων και καταστάσεων για τον άνθρωπο, που εκτείνονται από τα πιο πυκνά σκοτάδια μέχρι το πιο καθαρό φως.
Το βίωμα που έχει ο καθένας μας περνώντας καιρό ή κρίσιμες στιγμές στη ζωή του μέσα από αυτά τα ζεύγη ή μέσα στην απουσία κάποιου από αυτά είναι σίγουρα μοναδικό. Καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις προσωπικές του ιστορίες, την οικογενειακή του παρακαταθήκη, τη συνείδηση που έχει και την ιστορική στιγμή που χρονικά θα συναντηθεί μαζί του ένα βίωμα. Οι επιλογές που θα αναγκαστεί να λάβει ένας άνθρωπος για να ζήσει και να απολαύσει μία κατάσταση ή αντίθετα να την αποφύγει ανήκουν πάλι στη σφαίρα της ατομικής επιλογής.
Ωστόσο, τα βιώματα αυτά φαίνεται πως είναι τόσο κοινά όσο η ανθρώπινη αναπνοή. Στις συνεδρίες ψυχοθεραπείας, όταν οι άνθρωποι ανοίγονται και βγαίνουν από τον προσωπικό τους πόνο, την ατομική τους δυσκολία και τις συνθήκες που αυτά έχουν δημιουργήσει ανέλπιστα, συναντούν μία μεγάλη κοινή πηγή ανθρωπίνων βιωμάτων. Δεν είναι καθόλου λίγες οι φορές που η αντοχή για να υπομείνουν οι άνθρωποι τα πιο βαριά τους φορτία έρχεται με την παραδοχή και το μοίρασμα της κοινότητας αυτών. Η επίγνωση, δηλαδή, ότι αυτό που τώρα νιώθω αφόρητα δύσκολο δεν με κάνει εμένα να είμαι αδύναμος, ούτε αυτό να είναι μία ατομική μου συνθήκη. Αντίθετα, υπάρχουν έξω και δίπλα μας άνθρωποι πολλοί το ίδιο πονεμένοι από την ίδια πηγή και βρίσκονται απομονωμένοι όπως εγώ.
Τότε φτάνει μία συγκλονιστική στιγμή που καθαρίζει ένας φακός – ο φακός μέσα από τον οποίον βλέπουμε τους άλλους και κατ’ επέκταση τον εαυτό μας (αν δεν έχετε διαβάσει το προηγούμενο άρθρο στο Banal, σας συστήνω να το κάνετε μετά). Αυτή η καθαρή ματιά ανοίγει έναν χώρο μέσα μας, έναν καθαρό, καινούριο χώρο, που αντέχει να κρατήσει τα δύσκολα, τα σοβαρά, τα πολύ ευχάριστα, ενώ δημιουργεί συνδέσεις με άλλους ανθρώπους.
Ο νέος αυτός τόπος αναγνωρίζει την κοινότητα με τους υπόλοιπους, τους εκτός, και, ρίχνοντας νήματα κατανόησης, σύνδεσης και παρουσίας, βρίσκει εκείνες τις ανθρώπινες υπάρξεις που έχουν δει τον κόσμο με τον ίδιον φακό. Και μοιάζει σαν να είναι ένας σπειροειδής κόσμος αυτός, που έλκει τον άνθρωπο που τον συναντά προς έναν πυρήνα βαθύ και με μεγαλύτερες ελπίδες για ηρεμία και συνύπαρξη.
