Αν κάθε φορά που ακούγαμε τον τελευταίο έναν χρόνο τη λέξη «εμβόλιο» πίναμε κι από ένα σφηνάκι, θα είχαμε φτάσει να έχουμε την ψευδαίσθηση πως η καραντίνα δεν έγινε συνήθεια και πως το μπαράκι που είχαμε γίνει θαμώνες δεν έκλεισε ποτέ. Ωστόσο, με αφορμή τη 18η Μαΐου, θα στραφούμε σε ένα εμβόλιο που εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο. Η Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για το Εμβόλιο κατά του HIV επιλέχθηκε με βάση την ημερομηνία της ομιλίας του Μπιλ Κλίντον (18 Μαΐου 1997) στο Πανεπιστήμιο Μόργκαν, κατά την οποία ζήτησε από την ιατρική κοινότητα να βρει εντός μίας δεκαετίας τη λύση για τον ιό του HIV μέσω της παραγωγής ενός δραστικού εμβολίου. Παρά τις προσπάθειες, το εμβόλιο αποτελεί έως και σήμερα ένα μεγάλο ερωτηματικό.
Ξεκινάμε, λοιπόν, με τη γαλλική Act Up, που με τη δράση της στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ενημερώνει σχετικά με τον ιό και απαιτεί από την κυβέρνηση να αναλάβει δραστικότερα μέτρα για την αντιμετώπισή του. Από εκεί ξεκινά και ο Καμπιγιό το 2017 με το 120 Battements par Minute (120 χτύποι το λεπτό). Στην ταινία αυτή παρουσιάζεται η στυγνή πραγματικότητα –παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες για τον ιό–, μέσα στην οποία παρεμβάλλονται τρυφερές, γεμάτες πάθος και συγκινητικές στιγμές, χωρίς να γίνονται μελό. Το 2008 ο Γκας Βαν Σαντ μέσα από το έργο του μας μιλά για τη ζωή του Χάρβεϊ Μιλκ. Στο Milk παρουσιάζεται η ακτιβιστική πορεία του Μιλκ υπέρ των δικαιωμάτων της LBTQ+ κοινότητας, μέσα σε έναν κόσμο διακρίσεων και προκαταλήψεων κάθε είδους – ακόμα και όταν πρόκειται για έναν θανατηφόρο ιό.
Το 1995 ο Λάρι Κλαρκ μέσα από το Kids εναντιώνεται στην ημιμάθεια του δυτικού κόσμου για τον ιό του HIV και μέσω των χαρακτήρων του καταργεί προκαταλήψεις. Το 2013 στο Dallas Buyers Club ο Ζαν-Μαρκ Βαλέ μάς φέρνει αντιμέτωπους με τον ομοφοβικό Ρον Γούντρουφ, ο οποίος ξεκινά ένα ταξίδι, για να απορρίψει τον θάνατο, και καταλήγει στο Μεξικό και στην αναθεώρηση των πραγμάτων, όπως αυτή προκύπτει μέσα από μία νέα και απρόσμενη γνωριμία.
Έπειτα, ο Αλμοδόβαρ εναντιώνεται για άλλη μια φορά στις πεποιθήσεις του Φράνκο περί ανδρών και ισχύος. Γι’ αυτόν, κεντρικό ρόλο διαδραματίζουν οι γυναίκες. Το ίδιο συμβαίνει και στο Todo Sobre Mi Madre (Όλα για τη μητέρα μου) (1999). Θίγει ζητήματα ύπαρξης, θρησκείας, πίστης, επαναπροσδιορισμού φύλου, αναζήτησης σεξουαλικής ταυτότητας και HIV. Και κάπως έτσι θυμήθηκα και την αγαπημένη drag queen Έιντζελ από το Rent (2005). Το μιούζικαλ αυτό δεν εκτυλίσσεται μόνο γύρω από τη θεματική του ιού HIV και του AIDS, αλλά και γύρω από γενικότερα προβλήματα των νέων. Ωστόσο, η Έιντζελ είναι ένας πολύ ιδιαίτερος χαρακτήρας, και εντός και εκτός του κόσμου του HIV. Εν συνεχεία, το 1995 μέσα από το The Cure, η φιλία παίρνει άλλη διάσταση και ο ιός ερμηνεύεται από μια παιδική οπτική. Καταφέρνει τελικά ο Έρικ να βρει τη θεραπεία για τον φίλο του, Ντέξτερ; Τέλος, δεν μπορώ με τίποτα να ξεχάσω τη σκηνή από το The Hours (Οι Ώρες) με τον Ρίτσαρντ στο παράθυρο. Παρόλο που το έργο αυτό δεν έχει στο επίκεντρό του το AIDS, ο Εντ Χάρις μέσα από μικρές σκηνές δίνει τη δική του οπτική ως θύμα του. Αφήνει μια εικόνα τόσο καλά χαραγμένη στον θεατή, δημιουργώντας μέσα σε λίγα λεπτά πολλά συναισθήματα και απορίες.
Σίγουρα πρόκειται για μια ανεξάντλητη θεματική, όσον αφορά την κινηματογραφική προσέγγιση, και σίγουρα υπάρχουν πολλά μέσα τα οποία μπορούν να μας ενημερώσουν –και όχι μόνο– για τον ιό του HIV που προκαλεί το AIDS. Τώρα ίσως καταλαβαίνουμε περισσότερο από ποτέ πόσο σημαντική είναι η ορθή και άμεση ενημέρωση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Ενημέρωση, όμως, χωρίς προκαταλήψεις και διακρίσεις. Αν δεν το έχετε ήδη διαπιστώσει, θα αντιληφθείτε και μέσα από τα έργα πως ορισμένες σημερινές καταστάσεις, δυστυχώς, δεν διαφέρουν και τόσο από αντίστοιχες του παρελθόντος. Ίσως, λοιπόν, έχουμε ανάγκη από έναν γενικότερο, αλλά και λίγο πιο προσωπικό αναστοχασμό. Οι χαρακτήρες των έργων βιώνουν περίεργες καταστάσεις, ζωές με ημερομηνία λήξης, αλλά και στιγμές ανεπανάληπτου πάθους και χαράς. Επιλέγουν να ζουν όπως αυτοί οι ίδιοι επιθυμούν, χωρίς επιπλέον καταπιέσεις και νόρμες. Και ίσως αυτούς πρέπει να ακούσουμε, γιατί αυτοί έφτασαν στο όριο και το επικίνδυνο, στους 120 χτύπους της καρδιάς ανά λεπτό.
«Λοιπόν, όπως έλεγα, κοστίζει πολύ να είσαι αυθεντικός, κυρία. Και δεν μπορείς να τσιγκουνεύεσαι μ’ αυτά, γιατί είσαι πιο αυθεντικός όσο περισσότερο μοιάζεις σε αυτό που έχεις ονειρευτεί να είσαι».
– Αγράδο, Όλα για τη μητέρα μου
