Έχεις περάσει ποτέ από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου καλοκαίρι ακούγοντας δυνατούς ήχους κρουστών σε γρήγορους ρυθμούς; Οι πιθανότητες είναι ότι ακούς τα djembe, κρουστά όργανα δυτικοαφρικανικής προέλευσης, και τους μουσικούς που παίζοντάς τα συνομιλούν μεταξύ τους μέσω της μουσικής τους. Η ονομασία τους προκύπτει από την έκφραση «Anke dje, anke be», η οποία σημαίνει «μαζευτείτε όλοι μαζί». Στα χωριά των Mandé του Μάλι, όπου και θεωρείται ότι κατασκευάστηκαν τα πρώτα djembe πριν από περίπου 800 χρόνια, οι ήχοι του καλούσαν τους κατοίκους να μαζευτούν ως κοινότητα, προκειμένου να γιορτάσουν γάμους, γιορτές, τη γέννηση νέων μελών, ακόμη και να θρηνήσουν θανάτους. Ένας μύθος αναφέρει ότι οι χιμπατζήδες κάποτε κατασκεύασαν τα djembe και έπαιζαν τα βράδια δίπλα σε ένα χωριό του Μάλι, κάνοντας τους κατοίκους τους να τρελαίνονται από τη γρήγορη μελωδία. Για αυτόν τον λόγο, οι κάτοικοι έκλεψαν τα όργανα των χιμπατζήδων, άρχισαν να τα χρησιμοποιούν οι ίδιοι, και από τότε στα ζώα αυτά μένει μόνο η επιλογή να χτυπούν τα στέρνα τους ως υποκατάστατο του αγαπημένου τους οργάνου που στερήθηκαν!
Κάποτε τα djembe ήταν για τους λίγους: μόνο η συγκεκριμένη κοινωνική τάξη των numu, που ήταν σιδηρουργοί, δικαιούνταν να τα παίξουν (καθώς ήταν και εκείνοι που τα κατασκεύαζαν). Στις παραδοσιακές, κοινωνικές γιορτές και συγκεντρώσεις συνήθως υπήρχαν αρκετά djembe και ορισμένα dundun (επίσης κρουστά όργανα), με τους μουσικούς να σχηματίζουν κύκλο και με χορευτές να μπαίνουν εντός του κύκλου, χορεύοντας στους ρυθμούς των κρουστών. Ο djembefola, όρος που ακόμη χρησιμοποιείται για τον djembe master του συνόλου των μουσικών, είναι εκείνος που διαμόρφωνε την ταχύτητα του ρυθμού και την αυξομείωνε κατά το δοκούν (σίγουρα την αύξανε, όταν στον κύκλο έμπαιναν άξιοι χορευτές, ικανοί να την ακολουθήσουν!). Παράλληλα, άτομα εκτός του κύκλου τραγουδούσαν. Είναι συχνό –και ένα εξασκημένο αφτί μπορεί να το καταλάβει– ο djembefola να «ρωτάει» με τον ρυθμό του και τα υπόλοιπα κρουστά να του «απαντάνε». Για τους γνήσιους λάτρεις του οργάνου, δεν πρόκειται απλώς για την παραγωγή μελωδίας: μέσω των djembe οι μουσικοί κυριολεκτικά συνομιλούν.
Ως όργανο το djembe αποτελείται από ένα ξύλινο κουβούκλιο, μια δερμάτινη επιφάνεια στο πάνω μέρος, μεταλλικούς δακτύλους εντός του ξύλινου τμήματος και συχνά σχοινιά που τυλίγουν το ξύλο. Θεωρείται ότι σε ένα djembe κατοικούν τρία πνεύματα: αυτό του δέντρου που «έδωσε» το ξύλο, αυτό του ζώου που «έδωσε» το δέρμα και αυτό του τεχνίτη που κατασκεύασε το όργανο.
Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, το djembe παράγει δυνατό ήχο (όπως κι αυτός που μπορεί να παραγάγει ένα κομπρεσέρ, λένε!). Οι βασικοί ρυθμοί που θα μάθει κάποιος, όταν αρχίσει την εκμάθηση του οργάνου, είναι: μπάσο (χαμηλός τόνος), τόνος (μεσαίος τόνος) και το λεγόμενο «slap» (υψηλός τόνος). Αυτοί οι τόνοι επιτυγχάνονται χτυπώντας την επιφάνεια σε διαφορετικά σημεία και με διαφορετική κλίση (μπάσο στη μέση, τόνος μεταξύ μέσης και χείλους και slap στο χείλος του κύκλου). Βέβαια, άξιοι και άξιες οργανοπαίκτες/τριες μπορούν να φτάσουν έως και 25 διαφορετικούς ήχους, με διαβαθμίσεις. Το αποτέλεσμα σίγουρα είναι ξεσηκωτικό και σε κάνει να θέλεις να ακολουθήσεις τους ήχους και να κουνηθείς!
